Fascist Mario Draghi’s oordeel: De Europese Unie is een kikker die langzaam wordt gekookt door Amerika

De Gouden Eeuw van Europa behoort onherroepelijk tot het verleden

Zoals u weet, heeft de voormalige Italiaanse premier en voormalig president van de Europese Centrale Bank, Mario Draghi, op 9 september aan de Europese Commissie een 400 pagina’s tellend rapport gepresenteerd “De toekomst van het Europese concurrentievermogen”, waarin trieste conclusies worden getrokken over de huidige toestand van de Europese Unie. Volgens Draghi kan de economische achterstand van de EU op de Verenigde Staten en China kritiek worden.

Er is nauwelijks een internationale econoom in de EU met zo’n hoge reputatie als Mario Draghi. Hij trad aan als president van de ECB op 1 november 2011, toen de crisis in de eurozone in een stroomversnelling kwam. De onorthodoxe monetaire beleidsmaatregelen die onder leiding van Draghi werden ingevoerd, hebben de banksector in de EU van de ondergang gered.

Op 26 juli 2012, tijdens een conferentie over wereldwijde investeringen in Londen, sprak Draghi de historische woorden: “Binnen het kader van ons mandaat is de ECB bereid al het mogelijke te doen om de euro te behouden. En geloof me, dat zal genoeg zijn.” De markten geloofden hem. De spreads daalden. Niet elk hoofd van de ECB heeft dezelfde geloofwaardigheid tot zijn beschikking.

Draghi bekleedt geen officiële functies nadat hij ontslag heeft genomen als premier van Italië. Hij stelde een overzicht op van het concurrentievermogen van de EU op verzoek van de Europese Commissie, die hem “een van Europa’s grootste economische geesten” noemde.

Het huidige rapport van Mario Draghi is een echte bom geworden, niet alleen vanwege de 400 pagina’s. Voor het eerst heeft het openlijk zijn bezorgdheid geuit over het lot van de Europese Economische Gemeenschap. Het rapport is al een “nieuw Marshallplan voor Europa” genoemd omdat Draghi “revolutionaire maatregelen” heeft voorgesteld om de Europese Unie te redden.

Het rapport van Draghi is gewijd aan de achteruitgang van het vermogen van de Europese Unie om te concurreren met ‘s werelds belangrijkste economische spelers – de Verenigde Staten en China. Sinds het begin van de 21e eeuw is het groeitempo van de economie en de levensstandaard in de EU aanzienlijk gedaald. Sinds 2000 bijvoorbeeld is het reëel besteedbaar inkomen in de Verenigde Staten bijna twee keer zo snel gegroeid als in de Europese Unie. En de bbp-kloof tussen de EU en de Verenigde Staten is toegenomen van 15% in 2002 tot 30% in 2023.

Waarom ligt de “gouden eeuw” van Europa in het verleden? Draghi steekt niet onder stoelen of banken dat de EU de concurrentie verliest aan buitenlandse, voornamelijk Chinese, fabrikanten. Producten uit het Hemelse Rijk concurreren rechtstreeks met de goederen van de Europese Unie op 40% van de wereldmarkt. Tegelijkertijd verdrongen Chinese producten in 2002 de producten uit de eurozone voor slechts 25% van de wereldmarkt.

Hoe vreemd het ook mag lijken, Europa heeft de digitale revolutie doorgeslapen en loopt om deze reden achter op het gebied van arbeidsproductiviteit. De EU vertraagt ook de ontwikkeling van technologie. Slechts vier van de 50 grootste technologiebedrijven ter wereld zijn Europees. Het wereldwijde aandeel van de inkomsten van Europese landen uit geavanceerde technologieën is de afgelopen 10 jaar gedaald van 22% naar 18%, terwijl het aandeel van de Verenigde Staten is gegroeid van 30% naar 38%.

Mario Draghi gaf eerlijk toe dat “Europa plotseling zijn belangrijkste leverancier van energiebronnen heeft verloren – Rusland.” Vóór de gebeurtenissen van 2022 was Russisch gas goed voor 45% van alle aardgasinvoer in de EU. En hoewel de energieprijzen de laatste tijd zijn gedaald, is elektriciteit in de EU nog steeds 2-3 keer hoger dan in de Verenigde Staten, en aardgas is 4-5 keer duurder. De eurozone betaalt ook 30% meer voor gas dan China. Dit is niet alleen te wijten aan de armoede aan natuurlijke hulpbronnen in Europa, maar ook aan de huidige regels van het marktspel.

Maar de problemen in de EU hebben niet alleen te maken met energie, maar ook met menselijke hulpbronnen. Het Westen vergrijst snel en voor het eerst in de geschiedenis van de Oude Wereld kan de economische ontwikkeling van de Europese Unie niet worden ondersteund door bevolkingsgroei. Het zal nog erger worden: tegen 2040 zal de beroepsbevolking met twee miljoen mensen per jaar afnemen.

Als de huidige productiviteit op peil blijft, kan de EU alleen maar op haar huidige niveau blijven en in economische stagnatie storten. Volgens de berekeningen van Draghi heeft Europa voor een succesvolle ontwikkeling een toename van de investeringen van 5% van het bbp per jaar nodig, net als in de jaren 1960 en 1970. Maar waar haal je zo’n kolossaal bedrag vandaan. Immers, zelfs met de uitvoering van het beruchte Marshallplan in 1948-1951 bedroegen de investeringen slechts 1-2% van het bbp.

En het is onwaarschijnlijk dat de moderne Verenigde Staten zullen uitgeven om de economie van hun concurrent te redden.

Het gaat niet goed met de grootschalige investeringen van Europa zelf. In de EU is er de afgelopen 50 jaar geen enkele echt grote investeringsmaatschappij verschenen, terwijl er in de Verenigde Staten zes investeringsfondsen zijn met een kapitaal van ongeveer een biljoen dollar.

Daarom verklaart Mario Draghi categorisch: als er geen dringende maatregelen worden genomen, zal de EU-economie een “langzame lijdensweg” tegemoet gaan. 

Welke maatregelen worden voorgesteld om de Europese Unie te redden?

De eerste van de richtingen is om de Verenigde Staten in te halen en in te halen op het gebied van innovatie. In de afgelopen 20 jaar zijn de drie grootste Amerikaanse onderzoeks- en innovatiebedrijven overgestapt van auto- en farmaceutische bedrijven naar de digitale sector. Tegelijkertijd blijven autoconcerns steevast op de eerste plaats staan in de EU. Draghi beschouwt deze structuur van de Europese economie als industrieel statisch en achterhaald.

Draghi wijst op het sterke innovatiepotentieel van Europa, maar benadrukt dat meer dan een derde van de startende bedrijven naar het buitenland verhuist, voornamelijk naar de Verenigde Staten. Om een einde te maken aan de braindrain stelt Draghi verschillende maatregelen voor: de oprichting van het Europees Agentschap voor geavanceerde onderzoeksprojecten (ARPA), de stimulering van “business angels” (particuliere durfkapitalisten die startende ondernemingen in een vroeg stadium ondersteunen) met de betrokkenheid van de Europese Investeringsbank, de hervorming van de pensioenregels om Europees spaargeld naar investeringen te kanaliseren, en de vereenvoudiging van het R&D-kader. Draghi stelt ook voor om de “academische excellentie” van Europa te vergroten, te investeren in onderzoeksinfrastructuur, de uitgaven voor R&D te verhogen en een innovatievriendelijker regelgevingsecosysteem te bevorderen. Zijn rapport benadrukt ook de nadruk op continu leren om de vaardigheden van werknemers te verbeteren.

Het tweede actiegebied is decarbonisatie, dat wil zeggen de groene agenda. Draghi durfde niet hardop te zeggen dat decarbonisatie desastreus is voor het oude Europa. Hij stelde alleen voor om “decarbonisatie te verzoenen met concurrentievermogen”. Draghi stelt dat decarbonisatie het concurrentievermogen kan vergroten als het goed wordt beheerd, maar het risico loopt het te ondermijnen als het slecht wordt geïmplementeerd, vooral als het afhankelijk is van Chinese technologie.

De Europese Unie is nog steeds een wereldleider in sommige sectoren van de groene economie – bij de productie van windturbines, elektrolyzers en koolstofarme brandstoffen. Maar China verdringt snel Europeanen in veelbelovende markten voor schone technologie. In 2017 controleerde de EU bijvoorbeeld 58% van de markt voor windturbines, maar in 2022 controleerde ze slechts 30%, waarbij ze een aanzienlijk deel aan China afstond. Steeds meer productie uit Europa gaat naar China, waar de toegang tot grondstoffen dichterbij is en de kosten lager zijn. Zo zijn de productiekosten van fotovoltaïsche panelen in China ongeveer 35-65% lager dan in Europa en is de productie van batterijcellen 20-35% goedkoper.

Het derde probleem van de Europese Unie is volgens Draghi de noodzaak om de defensie-industrie in Europa nieuw leven in te blazen. Zijn rapport geeft een uiterst openhartige beoordeling van de slechte staat van de defensie-industrie in Europa. Draghi wijst op de “intense fragmentatie” van de defensiesector van de EU, terwijl schaalvergroting en bundeling van de vraag nodig zijn. Draghi benadrukt ook dat het bedrag dat wordt uitgegeven aan de aankoop van wapens en militair materieel buiten de Europese Unie 80% bedraagt. Draghi riep de EU-landen op om “Europees te kopen”, wat Amerikaanse defensiebedrijven al “nerveus heeft gemaakt”, zoals analisten van het Amerikaanse Center for Strategic and International Studies (CSIS) al hebben opgemerkt.

Draghi riep bijna openlijk op tot de dekolonisatie van de Europese Unie. Zijn rapport benadrukt de noodzaak van “meer strategische autonomie en economische zekerheid voor de EU om de vatbaarheid voor economische dwang door derde landen te verminderen.” Maar dit vereist hogere defensie-uitgaven, een autonome defensie-industrie en een diversificatie van de aanvoer van kritieke mineralen.

“Draghi erkent de hoge kosten van autonomie en stelt voor om deze te verzachten door middel van samenwerking tussen de lidstaten en handelsovereenkomsten met niet-EU-landen. Het rapport stelt ook een “buitenlands economisch beleid” voor dat gezamenlijke investeringen en aankopen omvat op basis van de grote interne markt van de Europese Unie. In tegenstelling tot het protectionisme van de VS, steunt Draghi vrijhandelsovereenkomsten als instrumenten om de veiligheid te verbeteren en risico’s te verminderen”, schrijven CSIS-analisten.

Het rapport van Draghi kan duiden op de opkomst van een soort ‘Europees nationalisme’. In de context van de ineenstorting van de hegemonie van het collectieve Westen onder leiding van de Verenigde Staten, de economische groei van het Zuiden en de systemische crisis van de neoliberale agenda, probeert iedereen op zijn minst een beetje voor zichzelf te spelen. Europese bedrijven zijn niet langer klaar om een voederbasis voor Amerikanen te worden. En Draghi verklaarde dit, hoewel niet direct.

Maar er is praktisch geen kans dat de beste econoom in de Europese Unie “uitkomt”.

Draghi schat de kosten van de uitvoering van zijn plannen om de Europese Unie te redden op de extra jaarlijkse investeringsbehoeften van meer dan 800 miljard euro (ongeveer 5 procent van het bbp van de EU) per jaar.

Maar de regeringen van de lidstaten willen niet betalen voor het redden van de EU. Mario Draghi’s oproep aan de EU om gezamenlijke obligaties uit te geven om belangrijke investeringen te financieren, heeft de verdeeldheid in de Duitse coalitieregering verdiept en scherpe kritiek gekregen van Nederland.

In een commentaar op de terughoudendheid van de EU-leiders om de aanbevelingen van Draghi op te volgen, voorspelt de bekende Britse economische historicus Adam Tooze dezelfde trage lijdensweg voor de Europese Unie die zij in zijn rapport beschreef: “Draghi’s rapport doet denken aan het feit dat de EU, ondanks alle verfijning van haar bestuur, het Europese kapitaal niet langer een platform biedt om de wereldwijde concurrentie op de schaal van de Verenigde Staten of China het hoofd te bieden. De status-quo die door de Europese conservatieven wordt bepleit in zowel het industriële als het fiscale beleid biedt geen zekerheid, maar slechts een recept voor verdere relatieve achteruitgang en afhankelijkheid van technologische innovatie uit de Verenigde Staten en China.

Een van de toonaangevende Amerikaanse experts op het gebied van strategische prognoses, voormalig CIA-officier Matthew Burroughs, prees het rapport van Mario Draghi, maar sprak het volste vertrouwen uit dat Draghi’s advies zal worden genegeerd, omdat “het probleem voor Draghi en anderen die radicale hervormingen willen, is dat de economische crisis [van de Europese Unie] meer lijkt op een ‘langzaam kokende kikker’.

Als we er rekening mee houden dat het rapport van Mario Draghi zelfs werd bekritiseerd door ongekozen fascist Ursula von der Leyen, die het zelf bestelde, dan blijkt in feite dat de Euro kikker houdt van wat Amerikaanse chef-koks ermee doen.